Đặng Duy Hưng
Con người dại lắm, có biết không!?
Hận thù, ghen ghét nặng cõi lòng.
50 năm thoảng qua đời là mấy,
Ai rồi ra đi cũng tay không!”
Hùng chưa kịp học hết lớp sáu thì đất nước thống nhất, mọi nhà đoàn tụ sum vầy. Dĩ nhiên, bất kỳ cuộc nội chiến nào cũng để lại những vết thương sâu sắc. Kẻ chiến thắng chìm trong men say quyền lực, vung tay tàn độc, còn kẻ thua cuộc cúi đầu chấp nhận hình phạt, gia đình tan nát, chia ly.
Ai cũng mơ như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn rằng khi đất nước về một mối, mọi người sẽ đoàn kết, xóa bỏ hận thù và cùng nhau xây dựng tương lai. Nhưng nào ngờ…
Gia tài của mẹ là nước Việt buồn,
Gia tài của mẹ một núi đầy mồ…
Hàng triệu người bỏ nước ra đi. Những trại tù mọc lên khắp nơi.
Một đứa bé 13 tuổi như Hùng trở thành “nạn nhân buổi giao thời”—bị kẹt giữa hai thế giới, chẳng thể chọn lựa. Ai muốn rời xa quê hương, bỏ lại tất cả, chỉ để tìm kiếm một tia hy vọng mỏng manh nơi xứ người? Đây là nơi chôn nhau cắt rốn, nơi chất chứa biết bao kỷ niệm tuổi thơ.
Nhưng Hùng chẳng có lựa chọn nào khác. Anh phải nhắm mắt đưa mình theo số phận.
Lớn lên trong một nền văn hóa hoàn toàn khác biệt, anh vẫn cố gắng giữ trong lòng những giấc mơ của người Việt Nam—không chỉ cho riêng mình mà còn cho thế hệ tương lai của đất nước.
Một lần, khi ngồi uống cà phê, con gái hỏi anh:
“Ba đã giúp mẹ thực hiện giấc mơ định cư, giúp gia đình bên đó. Gần 25 năm, ba thức khuya dậy sớm đi làm, lo cho con từng bữa ăn, cho con được tốt nghiệp trường đại học danh tiếng ở Mỹ.
Vậy cho con hỏi, ước mơ của ba là gì?”
Hùng nhìn con với ánh mắt trìu mến:
“Ngày xưa, một lần ba về quê nội vào dịp nghỉ hè, đi câu, soi đèn bắt mực. Đêm đêm, nằm trên căn gác gỗ của ông bà nội, bên con lạch nước, nhìn lên trời đầy sao. Ba mơ một ngày đất nước hòa bình, ba sẽ làm chủ một ngôi nhà như thế, có một người vợ thương yêu cùng chia sẻ hoạn nạn, nuôi dạy con cái. Nhưng thời thế đổi thay, giấc mơ ấy tan biến khi gia đình mình mất tất cả sau năm 1975. Cuộc đời đẩy đưa ba đến nơi này. Bao năm qua, ba chỉ mơ quê hương hòa hợp, hòa giải, người dân trong và ngoài nước không còn hận thù. Đó là lý do ba không bao giờ dạy con phân biệt chủng tộc hay nghe theo chính trị gia muốn ta chọn phe phái.”
Con gái lặng người, thương cảm người cha đã hy sinh trọn nửa cuộc đời cho vợ con, không điều kiện.
Năm tháng cứ thế trôi đi.
Mấy tháng nay, Hùng chính thức “bỏ vô lăng, gác kiếm”, từ giã nghề tài xế xe buýt để về hưu. Mới đó mà đã gần 50 năm kể từ ngày cuộc chiến kết thúc.
Khi ấy, ông Võ Văn Kiệt từng nói:
“Đây là ngày mà hàng triệu người vui, cũng là ngày mà hàng triệu người buồn.”
Có gì đáng để vui mà phải tổ chức lễ hội, diễu binh, phô trương thanh thế? Số tiền đó lẽ nào không nên dùng để giúp đỡ người nghèo, thiếu ăn, thiếu ở? Tại sao tiếp tục gieo rắc hận thù vào thế hệ thơ ngây?
Nhưng ngày mai vẫn là một ngày mới.
Hùng hiểu rằng nếu ai đó không muốn thay đổi tư duy, thì đó là lựa chọn riêng của họ—hoặc vì áp lực miếng cơm manh áo. Không ai có quyền trách những người cha, người mẹ phải “nhẫn nhịn lãnh tiền” để nuôi con cái.
Giấc mơ năm nào nay đã xa vời.
Những ngày về thăm quê hương chỉ còn là chút niềm vui ngắn ngủi bên bạn bè.
Thời gian sống ở nước ngoài của anh giờ đã nhiều gấp đôi thời gian anh sống ở Việt Nam.
American Dream—giấc mơ Mỹ với căn nhà, vợ con—đã thành tựu.
Có đôi lúc, sáng thức dậy, anh vẫn còn chút ưu tư.
Nhưng anh hiểu, có những điều vốn dĩ nằm ngoài tầm kiểm soát của con người.
Anh tin hơn vào sự sắp xếp của ơn trên.
“Nếu được cái này, sẽ mất cái khác.”
Chân lý nhà Phật, lời răn của nước Chúa—ai rồi cũng sinh ra và rời xa thế gian với hai bàn tay trắng.
Hôm qua, con gái gọi điện thoại:
“Ba có biết không? Hôm nay con đi ngang thị trấn Vancouver, bang Washington. Con thấy một căn nhà nhỏ bên sông Columbia đang rao bán. Nó giống y như ước mơ ngày xưa của ba!”
Hùng mỉm cười:
“Cảm ơn con gái rất nhiều. Nhưng giấc mơ ấy đã không còn nữa. Ba đã có mẹ—người vợ đầu ấp tay gối, cùng nhau nắm tay đi du lịch đến cuối cuộc đời. Và ba đã có con—đứa con gái thành nhân, sống có ích cho xã hội. Vậy với ba, thế là mãn nguyện rồi!”
Mới đó đã hơn 60 rồi!
Nhìn con thành đạt, rót rượu thôi.
Xứ người sáng đi, cơm dính tóc,
Đất mẹ tối về, lệ ướt môi.
Thoáng buồn, song thân đà cởi hạc,
Hạnh phúc vợ chồng vẫn đẹp đôi.
Già rồi chẳng mơ hay ước nữa!
Sáng mai thức giấc là đủ rồi!
Đặng Duy Hưng